A lot of us use food as a drug—to hide from our feelings, to anesthetize ourselves, to escape. (Oprah Winfrey interviews Geneen Roth)

Een hype in de VS; nu nog in Nederland. De nieuwe Sonja Bakker voor de ziel? Ik kwam haar aankondiging tegen in Trouw (Geneen Roth) en dat wekte mijn interesse. Uiteraard ook omdat God in de titel wordt genoemd. Haar eerste hoofdstuk gaat zelfs over haar God(Geneen Roth over God). Ging op onderzoek en vond ‘hits’ op Google (385.000). De cynicus in mij kondigde het volgende boek over ‘geld’ al aan (en zowaar het is er al!) en in de toekomst zal het gaan over het afkicken van roem, shoppen en natuurlijk komt er een boek over drank…. Maar doe ik daarmee recht aan haar en de kopers?

Want ongelooflijk veel mensen worstelen met hun ‘zucht’ naar …. en hebben te dealen met hun onvervulde verlangens en terugkomende angsten. En ik schaar mijzelf daar zeker ook onder! We hebben een ‘tochtig’ hart… ‘Er is lijden’; is de eerste wijsheid van de Boeddha. ” Mensen sterven en zijn ongelukkig” stond er op een muur in Londen(uiteraard in het Engels ha ha). Wij kunnen, zo lijkt het, niet zonder grond onder onze voeten of een perspectief en daarom gaan we zoeken. Om de pijn en de wanhoop uit te bannen of om plezier en geluk te vinden.

En toen kwam Asha; de nieuwe columniste in Trouw die wetenschappelijke pretenties mag doorprikken. Zij reageerde een week later op dit bericht. Leuk hoe ze allerlei verborgen of expliciete beweringen rondom eten en emoties probeert te ‘ontmaskeren'(Trouw Asha). Echt leuk; een krant waar de ene week dit in leest en de andere week dat. Daar houd ik van. Maar ze vergeet volgens mij een ding. Er is en blijft ‘lijden’ en mensen willen daar verlost van worden. Verdriet, pijn onlustgevoelens en verlangens naar… Met statistische gegevens verlos je mensen daar niet van… Oké wel van charlatans met oneigenlijke argumenten en valse beloften. Maar de mensen blijven vragen en zoeken. Er is en blijft vraag naar ‘Over-Levenskunst’. Verlossing blijft gezocht. En daar kan de empirische wetenschap niet zoveel mee? Dan zullen we toch ons licht moeten opsteken bij de menswetenschappen. En nog steeds is daarbij de rol van religie (en filosofie), ondanks allerlei discussies, niet uitgespeeld. We dachten geseculariseerd te zijn….

Een mooi voorbeeld van het gebruik van een christelijk verhaal rond deze problematiek van existentieel verlangen en haar dwaalwegen is een preek van Henri Nouwen. Hij heeft de ‘verzoekingen/valkuilen’ in ons eigen leven samengevat. Hij zegt: wij mensen ontlenen onze identiteit aan wat we doen, wat anderen van ons zeggen en wat we hebben… En dat terwijl we mogen weten dat we geliefde kinderen van God zijn. De gewaarwording van dat zijn daar het voor een groot deel in spiritualiteit om. Maar wij hangen onze dagelijkse identiteit / welbevinden op aan: Geld / Eten / Aanzien&Eer /Macht&succes / Drank / Vrienden&relatie. Dat wordt een emotionele flipperkast van omhoog en omlaag en van links naar rechts. Zonder enige zekerheid op het goede verloop en afloop. Onze identiteit ligt in het geliefd kind zijn van God, zelfs al van voor de geboorte. Onze diepe identiteit is niet afhankelijk van chips, wijn, drugs, baan, geld, gezondheid, relaties, boeken en succes. Ik heb tot nu het verhaal van Henri Nouwen gevolgd maar voor mij blijft het geen simpele vraag met een simpele oplossing: ik, God, mijn verlangens(craving/hartstochtelijk en wanhopig zoeken..) en mijn leven…

Het lijden van de mensen is dus heel reëel en, haar poging om daar op te reageren, absoluut zinvol. En soms zelfs leuk. Maar ook Geneen Roth wekt bij mij te veel de indruk dat het iets is als een knop om…? In plaats van een levenslang gevecht om onze ware identiteit steeds weer te heroveren op onze illusies. Vooral ook omdat onze cultuur ons dat steeds voor ogen houdt (Idols e.d./IPad). (Als je makkelijk Engels leest kost het boekje nog geen 7 euro)

Een klassieker (binnen de christelijke traditie) in het omgaan met emoties, begeerten en verzoekingen vanuit de inzichten van een woestijnvader is natuurlijk het boekje van Anselm Grun. Maar ook binnen de Boeddhistische traditie is daar prachtig over geschreven door Thich Nhat Hanh. En tenslotte pogen de schrijvers over mindfulnes ook een weg te bieden in het omgaan met emoties. Dat ze daarbij dan toch weer ‘geluk’ of ‘controle’ in het vooruitzicht stellen irriteert me dan weer…. Zelfs Henri Nouwen bleef zijn leven lang ‘ook’ ongelukkig. Toch maar ‘Desolation the place to be’?

Een prachtige uitzondering en inderdaad must in dit verband is Pema Chodron.