Beste Rinie,

Hoewel ik geen familie van je ben, we elkaar niet persoonlijk kennen en ik ook nog eens theoloog ben, waag ik me toch aan een reactie, zoals ik je heb beloofd. Gezien het onderwerp kan ik dat slechts in een enkele notitie doen, die ik zo persoonlijk mogelijk zal houden.
Jij worstelt met een offer-theologie, waar ik zelf nooit zo aan geleden heb. Het beeld van een God die bloed wil zien, is mij vreemd. Ik weet (als theoloog) dat dit één van de interpretaties is, die nogal prominent is geworden door de H.C. Maar er zijn meer pogingen gedaan, ook al in het NT, om het kruis en het lijden te verklaren c.q. te begrijpen.
Belangrijk voor mij is wat dat laatste betreft dat die verschillende pogingen elkaar aanvullen en toch met elkaar het geheim niet omvatten kunnen.
Voor mij is Pasen de ene grote beweging van het geloof: van de dood naar het leven (zie ook het Pascha van de Joden, waar ons chr. Pasen op is gebaseerd). Jezus gaat ook die weg, al gesymboliseerd bij de doop, via het lijden, het kruis naar het nieuwe leven. Dat laatste zie ik als een daad van God, dus: een (nieuwe) schepping. Vandaar ook liever ‘opwekking’ dan ‘opstanding’. Vandaar ook mijn voorliefde voor het beeld: de eersteling van een nieuwe schepping.

Maar waarom moest Jezus daarvoor dan lijden en sterven?
Dat moeten is niet een moeten van Godswege (om genoegdoening of zoiets), maar een moeten in de zin van een onvermijdelijkheid. Zo gaat dat in de wereld en door mensen. Al wat mooi en goed en gaaf is, wordt kapot gemaakt. Zoals Jezus leefde en deed, dat moest wel mis gaan…
Maar het geloof in zijn opwekking (de Gekruisigde is de Levende) betekent dat door Gods daad – de nieuwe schepping – zijn leven en alles waar Hij voor staat doorgaat. De dood is van binnenuit overwonnen, omdat het mechanisme van de dood is ontmanteld. Zie hiervoor ook de theorie van Girard, over het zondebokmechanisme. Overal wordt het slachtoffer schuldig gemaakt, maar in het christelijk geloof wordt juist de onschuld van het slachtoffer vastgehouden, zodat de offerideologie wordt ontmaskerd en afgeschaft.
Verzoening betekent voor mij herstel van relaties, tussen mens en God (doordat de dood is overwonnen) en tussen mensen onderling. Als verzoening alleen een dogmatisch geloofsartikel blijft, dat niet tot veranderingen leidt, dan heb je er niets aan. Dat is de strekking van de correctie op de gereformeerde verzoeningsleer door Wiersinga (en eerder al Sölle, en daarvoor al Abelard in de middeleeuwen). Als christen geloof ik dat je in Jezus het gelaat en het hart van God leert zien. Dus ook dat in Jezus en door Jezus’ leven en lijdensweg, God zelf bezig is om de mensen met zich te verzoenen, in de zin van relatie te herstellen.
Verzoening is een daad van God maar even goed een daad van mensen. Het een roept het ander op.
Ik hoop dat jij (en anderen) hier iets aan hebt. Het is ook maar een poging, om iets uit te drukken van wat ons verstand en begrip te boven gaat. Daarom kun je er maar het beste over zingen…

Bert Altena 

P.S. Rinie: Zie ook zijn prachtige meditaties bij de Stille week! Let vooral ook op de prachtige beelden: Deze bij de Goede Vrijdag