Dit is een deel van een artikel over een ontmoeting met Anselm Grün uit CV Koers mei 2012

Hij wordt zowel bejubeld als verguisd. En niet alleen onder christenen. In de Maand van de Spiritualiteit een portret van de misschien wel populairste monnik van deze tijd: Anselm Grün. ,,We weten niet waarom Christus is gestorven.”

…….

Bang voor de dood
Een kernpunt in onze vragen bij Grün is zijn kijk op Christus. In zijn toespraak zegt hij dat God mensen vergeeft omdat Hij liefde is, en niet omdat zijn Zoon gestorven is. Maar waarom moest Christus dan sterven? Na de lezing krijgen we de kans om het de monnik zelf te vragen.
,,Dat weten we niet…”, is het antwoord van Grün. ,,Veel theologen denken het precies te weten. Voor de leerlingen was het in eerste instantie onbegrijpelijk. De vraag is: is het zinloos geweest of had het zin? De apostelen kwamen tot de conclusie: het heeft zin gehad, het was geen mislukking. Als je naar het kruis kijkt, kun je erop vertrouwen dat God ons vergeeft. Hij heeft ons liefgehad, ons verlost van de dood. Veel mensen zijn bang voor de dood. Maar wanneer je sterft in Gods handen mag je erop vertrouwen dat de schuld vergeven is.”
,,De kruisdood van Jezus is het hoogtepunt van Gods liefde voor ons. Alles wat Hij verkondigde – bijvoorbeeld in Matteüs over geweldloosheid – wordt bij het kruis zichtbaar. Hier wordt verzoening zichtbaar. Het kruis is een paradox, een teken van hoop: er is geen schuld die niet vergeven kan worden, geen dood die niet overwonnen is, geen graf dat niet op kan bloeien, geen donker dat niet in licht veranderd wordt. Zo is het kruis dus een teken van hoop.”
Grün vertelt dat de apostelen het kruis in het licht van het Oude Testament zagen. ,,In beelden als: Hij heeft onze zonden gedragen, onze ziekten genezen, onze schuld vergeven… Het kruis was geen ‘afknapper’ of mislukking, maar het hoogtepunt van Gods liefde. Hoe mensen ook macht proberen uit te oefenen, Gods genade is in de onmacht van mensen machtiger gebleken. Toen ik theologie studeerde, was het duidelijk wat ik moest leren: ‘Waarom moest Jezus sterven? Omdat de mens schuldig was, en die schuld moest vereffend worden. Dán kan God vergeven.’ Maar het belangrijkste van het kruis is het appèl: ga wég van de zonden. Het draait dus niet ‘alleen maar’ om verlossing. Er is veel wat we met het kruis kunnen verbinden. We zijn verlost door het kruis, genezen, bevrijd. De mens, die schuldig was, wordt niet meer bepaald door de wereld. Die heeft geen macht meer over ons. We zijn bevrijd. De wereld met haar maatstaven is gekruisigd.”
,,God vergeeft omdat Hij God is, en niet per se omdat zijn Zoon aan het kruis is gestorven. Niet dat het kruis dan onbelangrijk is. Integendeel. Het kruis heeft een diepe betekenis, daarover raken we niet uitgemediteerd. Wir sind nie fertig damit.”

Christelijk antwoord
De centrale rol van Jezus staat voor Grün buiten kijf: hij zegt regelmatig dat Christus het fundament van zijn leven is. Maar tegelijkertijd haalt hij met evenveel gemak inspiratie uit andere godsdiensten. Is Jezus voor hem dan wel de ‘enige weg naar God’, of ziet hij ook andere wegen?
,,Natuurlijk, Jezus is de Weg naar het leven. Maar Paulus heeft al geprobeerd Jezus te begrijpen vanuit de Joodse traditie en ook vanuit de filosofie. Hij heeft zo het Evangelie verkondigd in dialoog met andere religies. Johannes deed dat in dialoog met de gnostiek. Om Jezus te begrijpen moet ik de dialoog aangaan met anderen en naar hen luisteren. Dat betekent niet dat ik dingen met elkaar ga vermengen. Ik wil weten wat dáár de vragen en de antwoorden zijn. En vervolgens vragen: wat is het christelijke antwoord?”

Grün schrijft in een van zijn boeken ook dat ‘in alle mensen een goddelijke kern zit die zichtbaar wordt door Jezus’. In onze protestantse oren klinkt dat al bijna pantheïstisch, alsof ieder mens iets goddelijks heeft. Is er dan nog sprake van een onderscheid tussen christen en niet-christen? En maakt het dan nog uit of je wel of niet bewust leeft met Christus?
,,Jawel. Maar we zijn geen christenen om in de hemel te komen, maar omdat de boodschap van Jezus ons fascineert en ons als vervulde mensen laat leven. Het christen-zijn maakt ons nú al rijker en we zien er de zin van in. De boodschap van Jezus fascineert ons. We moeten getuigen, maar niet tegen anderen zeggen: ‘Alleen als je Jezus kent, kun je bij God komen.’ We mogen erop vertrouwen dat anderen óók iets van Jezus in zich hebben en dat wanneer ik over Christus praat, ik iets in hun hart aanspreek. Mijn medebroeders gingen in de negentiende eeuw naar Afrika om te dopen met het idee dat je anders in de hel zou komen. Dat is nu niet meer de motivatie om zendeling te zijn. De boodschap is nu: zonder angst en menselijker te kunnen leven.”