Ik weet niet meer wanneer ik onderstaande tekst van Bonhoeffer voor het eerst tegenkwam. Het zal wel een keer besproken of geciteerd zijn… Ergens in het begin van de negentiger jaren van de ‘vorige eeuw’. Maar hij blijft mij bij. Recent weer teruggevonden in ‘De Biografie’ van Bethe. De tekst bevrijdt mij van de ijdele hoop op ‘wonderen‘ en geeft mij de vrijheid om te doen wat mijn hand vindt om te doen. Een volwassenwording die ik veel later ook in Thomas Merton en Zen vond. In het radicale geloof dat God zich in die dagelijkse werkelijkheid op een radicale weerloze en kwetsbare wijze incarneert/realiseert/schept: Genesis (Sophia). Maar ook voor nu; de zoektocht naar een vertaling en verwoording waarin God in hedendaagse mensenwoorden en daden te horen en te zien is.

16 juli 1944 / Verzet en Overgave)

We kunnen niet redelijk zijn, als we niet erkennen dat we in de wereld moeten leven, ‘etsi deus non daretur’. En dat erkennen wij voor God! God zelf dwingt ons dit te erkennen. Zo brengt onze mondigheid ons tot de waarachtige kennis van onze situatie tegenover God. God doet ons weten dat wij moeten leven als diegenen die hun leven inrichten zonder God. De God die met ons is, is de God die ons verlaat! De God die ons in de wereld doet leven zonder de werkhypothese God, is de god voor wiens aanschijn wij staan. Voor en met God leven wij zonder God. God laat zich uit de wereld terugdringen tot op het kruis, god is zwak en machteloos in de wereld en juist zo en alleen zo is Hij met ons en helpt hij ons. (…)
Hier ligt het wezenlijke verschil met alle religies. De bijbel verwijst de mens naar Gods onmacht en lijden; alleen de lijdende God kan helpen. In zoverre kan men zeggen dat de geschetste ontwikkeling tot mondigheid, die afrekent met een verkeerde voorstelling van God, de blik vrijmaakt voor de God van de bijbel, die door zijn machteloosheid in de wereld macht en ruimte krijgt.

18 juli

De mens wordt opgeroepen Gods lijden aan de goddeloze wereld mee te lijden. (…) Je wordt geen christen door religieus te handelen, maar door, levend in de wereld, te delen in Gods lijden.

Op de blog van Frits de Lange zijn er veel teksten van hem over Bonhoeffer te vinden. Zelfs complete boeken van hem over Bonhoeffer.