Een lieve vriend (Gerhard Scholte) van mij en mijn zoon en zijn vriendin hadden iets te maken met dit festival; dus gingen we. Op facebook hadden we al begrepen dat je je moest opgeven om niet in een irritante en ingewikkelde procedure terecht te komen. Wij kregen (ook konden ze onze naam niet vinden) zonder problemen twee ‘paspoorten’ met met het programma erin. Een zeer uitgebreid programma dat in 4 zalen tegelijk speelde en om het uur wisselde van inhoud.
We waren op tijd om het eerste programmaonderdeel te kunnen meemaken. De aangrijpende en ingrijpende voorstelling ‘As I Left My Fathers House‘ van Bright O Richards. Een uur en een kwartier mijn adem ingehouden. Drie parallelle verhalen van een jood, een christen en een moslim. Verhalen van meedogenloos moordend geweld. Biddend tot De Eeuwige / God / De Barmhartige; aangrijpende joodse-, psalm- en islamitische smekingen. Afgewisseld met de gezongen Koran en Joodse liederen. Ik durfde niet eens te kijken…. Te heftig allemaal. Maar ook momenten van moed, hoop en verlangen om het niet op te geven (interview in Trouw).
In de workshops hoorde ik een hulpverlener van slachtoffers van mensenhandel en een advocate van asielzoekers.. Wederom aangrijpende verhalen die ik natuurlijk al, van bij ons thuis, aan tafel kende… De mensonterende toestanden in de uitzetcentra. Je wilt het gewoon niet weten dat dit in een zogenaamd beschaafd land gebeurt. Wij geven deze mensen extra trauma’s mee. Al die verhalen maakten me al heel snel erg zwaar. Het machteloze toezien, het praten ‘over’ en het er thuis middenin staan. Drie keer me vertillen aan….
Tenslotte heb ik nog twee ‘giganten’ mogen zien: Huub Oosterhuis en Ruud Lubbers. De laatste een lieve en charmante man die de sympathie van de zaal wist te winnen. Ik denk dat hij bij bijna elke zin wel even de arm van de mooie vrouw Abeltje Hoogenkamp aanraakte en, als dank en respect, na afloop liefdevol werd gekust door haar. Ik moest er erg om glimlachen. Ik herinner me hem nog uit de tijd van het IKV en de demonstranten die hem de rug toekeerden. Nu kreeg hij een dikke hug en dankbaar applaus; ook dat was ontroerend.
Het was zeer levendig, druk en er waren heel veel kleuren uit de wereldsamenleving. Absoluut voor herhaling vatbaar.
Er was echter ook een wrange ervaring. Ik was er vooraf al bang voor. De organisatoren hadden iets spannends bedacht door de toegang niet vanzelfsprekend te laten zijn. Je had een paspoort nodig dat alleen verkrijgbaar was als je je had opgegeven via facebook. Zo niet, dan kon je een voorlopige verblijfsvergunning krijgen (wel invullen en een nader verhoor) en als je twee activiteiten had bijgewoond, was je voldoende geïntegreerd en kreeg je een paspoort. Het was heel pijnlijk om te zien. De meesten die zo’n procedure moesten volgen waren degenen die zelf dat ooit hadden meegemaakt…. Het werd daardoor, voor mij, geen leuke grap. Toen ik dit doorkreeg heb ik mijn paspoort aan iemand gegeven die met een een voorlopig verblijf in zijn hand liep. Ik had ook hiervan het idee dat hij de ironie daarvan niet doorzag. Het maakte me nog somberder. Ik heb zijn ‘voorlopig verblijf’ op mijn kamer.
Nee, het was geen smet op het geheel; maar toch… Het was een fantastisch en indrukwekkend festival. Ik ga volgend jaar weer…
We blijven nog heel lang vreemden…?
Het lied waar Gerhard, de predikant van de Keizersgrachtkerk, meerdere keren aan refereerde:
Uit honderd huizen
Wij willen bij elkander schuilen,
verdriet alleen is vaak te groot;
een schouder om op uit te huilen,
een hand die droeve tranen droogt,
een hand die droeve tranen droogt;
zo leren wij elkaar weer zingen
getroost met wat het leven biedt.
Kom laat ons weer opnieuw beginnen
op hoop van zegen: zing een lied,
op hoop van zegen, op hoop van zegen
zing een lied
Want hier en alom in den lande
gaan mensen vaak en fel te keer
ze maken vuisten van hun handen
en nodeloos doen wij ons zeer
en nodeloos doen wij ons zeer;
baan liever wegen uit dit heden
geloof in wat je nog niet ziet
en sluit je aan bij onze beden
op hoop van zegen: zing een lied,
op hoop van zegen, op hoop van zegen
zing een lied
Rinie Altena 
Ik denk dat het mis ging rond die paspoorten door een gebrekkige aansturing van de vrijwilligers. Ik denk namelijk dat het de bedoeling van de organisatie is geweest om mensen die het mogelijk in het echt mee hadden gemaakt meteen een paspoort te geven. Maar dan moet je dat natuurlijk wel heel duidelijk communiceren (en dan zijn er nog mensen die het weer vergeten).
Ik vond de filosofie achter het idee inderdaad erg leuk / ik had het ‘graag’ meegemaakt zo’n procedure / maar het pakte precies andersom uit…. Daarom zeg ik ook dat het geen smet was. Ik vond het geheel zeer indrukwekkend en (helaas) voor herhaling vatbaar.
Helaas, ik heb ook gezien wat Rinie zag: mensen die dit in het echt al eens hadden meegemaakt, liepen rond met zo’n ding. Dat was inderdaad precies niet onze bedoeling geweest. We hebben er kennlijk te weinig nadruk op gelegd bij het instrueren van de paspoortuitgevers, of het in elk geval te weing herhaald/gecheckt. Het was misschien geen smet, maar ik trok/trek het me wel aan, als medeorganisator.
Gelukkig heb ik daarnaast ook aardig wat witte Hollanders chagrijnig rond zien lopen:”En dan moet ik ook nog langs die vreemdelingendienst, en waar is dat dan?” en: “Ik moet verdorie nog zo’n stempel voor een gesprek met een vluchteling, waar vind ik die?” (vraag in de gang, terwijl de goede man omringd werd door bezoekers uit Het Wereldhuis (vaak ongedocumenteerden) en studenten van het UAF).
En de grijns waarmee zeze gesprekspartners allen bij de toelichting vooraf hun paspoort in ontvangst namen, de vrolijkheid, voldoening en ernst tegelijk waarmee ze na elk gesprek een stempel zetten op dat formulier, … die onthoud ik ook!
Heb het lied dat ik zaterdag noemde ‘ Hier zingen vreemden zich tot vrienden’ naar je toegestuurd (email), met de muzieknoten erbij!
Het gaat om het eerste couplet’ uit ‘Uit honderd Huizen’ :
Uit honderd huizen hier gekomen
uit eigen zorgen opgestaan
is ieder met zijn eigen dromen
tot hier zijn eigen weg gegaan
tot hier zijn eigen weg gegaan.
Hier hopen wij elkaar te vinden
hier tellen de verschillen niet-
Hier zingen vreemden zich tot vrienden
op hoop van zegen, zing een lied
Op hoop van zegen, op hoop van zegen
zing een lied.
Ja, dat asielzoekers/vluchtelingen over het algemeen geen Facebook-account hebben hadden we moeten voorzien. Helaas is dat iets wat we door dit ‘vallen en opstaan’ hebben moeten leren. Volgende keer gaat dat anders!
Zelf heb ik heel vaak paspoorten/programmaboekjes zitten uitdelen juist aan die wanhopige stempel-zoekers! ” Mag dat wel? Jazeker, de kerk zoekt wel vaker de mazen van de wet!”
En Riekje’s opmerking over “de vrolijkheid, voldoening en ernst” op de gezichten — dat herken ik zeker!
Bedankt voor je boeiende terugblik Rinie!!